رمزگشایی از نیاز مبرم دولت بایدن به توافق بر سر رفع تحریم‌های ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دور تازه مذاکرات رفع تحریم ها علیه ایران از اواخر هفته گذشته در وین، پایتخت اتریش ازسر گرفته شد. اگر از نشستی که به تازگی در دوحه، پایتخت قطر با حضور نمایندگان طرفهای حاضر در برجام برگزار شد صرف نظر کنیم، مذاکرات این روزها در وین، پس از چندین ماه تنفس یا به عبارت بهتر وقفه، بار دیگر به جریان افتاده است.

ارزیابی های به نسبت متفاوتی از فضای کنونی مذاکرات از سوی طرفهای حاضر در وین شنیده می شود. در حالی که جمهوری اسلامی ایران در تحلیل چشم انداز مذاکرات موضع متعادلی را در پیش دارد، طرف روسی از دستیابی به توافق تا هفته آینده می گوید و در آن سوی مذاکرات، طرف غربی و عمدتاً نمایندگان دولت آمریکا از نزدیک شدن مهلت پایبندی به برجام به نقطه پایانی می گویند.

برجامی که طرف غربی از آن دفاع می کند منافع حداقلی دارد و این بزرگترین نقطه ضعفی است که طرف اروپایی و آمریکایی در مذاکرات وین بر سر رفع تحریم ها علیه ایران دارند

واشنگتن تلاش می کند با اندک نشان دادن فرصت های باقی مانده برای بازگشت به برجام، طرفها و به طور خاص جمهوری اسلامی ایران را به توافق مطلوب خود ترغیب کند، هر چند موضع جمهوری اسلامی در این زمینه شفاف، بدون تغییر و همانی است که از ابتدای شکل گیری مذاکرات عنوان شد؛ اینکه توافقی از سوی جمهوری اسلامی پذیرفته است که منافع اقتصادی حاصل از برجام برای ایران ملموس و قابل حصول باشد.

محسن محمودی، کارشناس امور هسته ای درباره آخرین تحولات مذاکرات رفع تحریم ها علیه ایران به «راهبرد معاصر» گفت: منطق و گزاره ای وجود دارد، اینکه برای تروئیکای اروپایی و نیز آمریکای دموکرات ها هیچ قراردادی بهتر از برجام وجود ندارد. اساساً این موضوع برای باقی کشورها هم صحت دارد، اما آنها خواستار برجام ارزان هستند، یعنی برجام گران قیمت و توافقی که بخواهند برای آن بهای زیادی بپردازند، نمی خواهند.

وی افزود: متأسفانه مذاکراتی که تاکنون انجام شده، این موضوع را اثبات کرده است که آنها تمام قد از برجام دفاع می کنند؛ اما برجامی که طرف غربی از آن دفاع می کند منافع حداقلی دارد و این بزرگترین نقطه ضعفی است که طرف اروپایی و آمریکایی در مذاکرات وین بر سر رفع تحریم ها علیه ایران دارند.

این کارشناس امور هسته ای درباره اظهارات میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین  درباره توافق تقریباً همه کشورها برسر متن ارائه شده اخیر از سوی اروپا در مذاکرات رفع تحریم ها عنوان کرد: موضع اولیانوف خیلی مشخص نیست و موضع روسیه به این صورت نیست که قطعی باشد و البته جنگ اوکراین وضعیت را پیچیده تر کرده است.

محمودی درباره ارزیابی اش از چشم انداز مذاکرات رفع تحریم ها گفت: روسیه ملاحظاتی دارد که بقیه کشورها ندارد. به طور کلی در ارتباط با همه طرف های برجام ازجمله روسیه باید محتاط بود و باید در خطی حرکت کرد که بتوان با کارت روسیه بازی کرد. باید با این کارت طوری برخورد کرد که بیشترین منافع ملی را برای کشورمان تأمین کند.

وی درباره موضع گیری اخیر نماینده آمریکا درباره نتیجه مذاکرات رفع تحریم ها عنوان کرد: آمریکا هم به دنبال بازگشت ارزان قیمت به برجام است و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نمی خواهد قراردادی به وجود بیاید که دولت را با کنگره و سنا دربیندازد. آمریکا به دنبال این است که فعلاً به برجام بازگردد و طرفها تثبیت شوند تا بتواند در موضوعاتی که به مجوز کنگره و سنا نیاز ندارند، به تدریج تحریم ها را لغو کند.

این کارشناس امور هسته ای افزود: دولت آمریکا نمی خواهد خود را از ابتدا با کنگره درگیر کند و لذا موضع واشنگتن از ابتدا این بود تا زمانی که دولت دموکرات روی کار باشد، وضعیت به همین منوال خواهد بود و تغییر چندانی نخواهد کرد.

محمودی درباره ارزیابی متفاوت طرف روسی و آمریکایی از فضای کنونی مذاکرات رفع تحریم ها تصریح کرد: اولیانوف بر فضای مثبت مذاکرات تأکید دارد و اتحادیه اروپا هم سعی می کند به ایران فشار بیاورد که به نحوی  تهدید غیرمستقیم به شمار می رود تا شاید آخرین پنجره به سوی توافق باشد. آمریکا نیز در این فضا سعی دارد موضع خود را نسبت به مذاکرات حفظ کند. موضوع این است به دلیل اینکه به متن مذاکرات دسترسی وجود ندارد، نمی توان درباره اینکه توافق کنونی با دور قبل چه تفاوت هایی دارد، ارزیابی داشت.

وی افزود: بخشی از فضای به دست نیامدن توافق را باید به این پیوند داد که فضای مذاکرات سال ۲۰۱۵ ملادی با فضای ۲۰۲۲ بسیار متفاوت است و نمی شود انتظار داشت دوباره با همان دستورکارها و اولویت ها مذاکره انجام شود. دولت بایدن تمایل دارد قبل از انتخابات میان دوره ای آمریکا در عرصه سیاست خارجی پیروزی به دست آورد و قطعاً بازگشت به برجام به نفع بایدن تمام خواهد شد و نکته مثبتی در سیاست خارجی وی خواهد بود.

محمودی عنوان کرد: در آمریکا سیاست خارجی به اندازه سیاست داخلی و به ویژه اقتصاد حائز اهمیت نیست، بنابراین فکر می کنم با توجه به اینکه سیاست دولت بایدن به لحاظ سیاست اقتصادی موفق نبوده و نارضایتی زیادی به دنبال داشته است، با موفقیت در حوزه سیاست خارجی احتمال اینکه بتواند شکست های داخلی را جبران کند، دور از ذهن نیست؛ مگر اینکه بایدن تا انتخابات بتواند وضعیت کسب و کارها در آمریکا را بهبود ببخشد، مالیات ها را کاهش دهد و به صورتی طبقه متوسط را بیشتر از خود راضی نگه دارد که با توجه به نتیجه آخرین نظرسنجی ها که حاکی از عدم محبوبیت وی است، بعید به نظر می آید.

دولت بایدن تمایل دارد قبل از انتخابات میان دوره ای آمریکا در عرصه سیاست خارجی پیروزی به دست آورد و قطعاً بازگشت به برجام به نفع بایدن تمام خواهد شد و نکته مثبتی در سیاست خارجی وی خواهد بود

وی افزود: بایدن تنها با دو سال حضور در کاخ سفید در حال حاضر یکی از پایین ترین میزان محبوبیت ها را در تاریخ رؤسای جمهور آمریکا دارد و این خود یکی از عجایب تاریخ سیاسی آمریکاست.

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: باید منتظر اتفاقات اینده بود. موضوع این است که آمریکا تمایل دارد توافق موجود را به سرانجام برساند و بعد طبق توافقی که انجام می شود، گزینه های دیگری را تنظیم کند. منطق آمریکا این است که فعلاً این توافق امضا شود تا بعد بر آن مبنا رابطه خود را با ایران تنظیم کند و گام به گام و عملگرایانه جلو برود.